Produkcja futer
O ile producenci żywności, np. owoców czy warzyw, a nawet wody mineralnej, umieszczają na swoich etykietach rajskie widoki oraz zdjęcia sielskiej roli, o tyle producenci futer czy skór nigdy nie pokazali jak wygląda zaplecze ich produkcji. Liczne dokumenty prezentują, iż niezależnie od obszaru geograficznego, gdzie są umiejscowione fermy, ich kondycja i warunki hodowli są równie złe. Główna produkcja futer nadal znajduje się w Europie, jednak od 10 lat zauważa się jej zdecydowany shipping do Azji, zazwyczaj do Chin. Dane statystyczne mogą wprowadzać w pewną dezorientację między dominacją Chin a Europy w futrzarskim biznesie, gdyż najwięcej ferm jest umiejscowionych w Europie, zaś sama produkcja skór, ich obróbka, szycie i finalna realizacja mają miejsce zazwyczaj w Chinach. Największe hodowle zwierząt futerkowych znajdują się w Danii – 30%, a potem w Chinach – 19% 83.
Okrucieństwo chińskich ferm
Chiny, państwo, które boryka się z nieprzestrzeganiem praw człowieka jest również dalekie od troski o prawa zwierząt czy ochronę środowiska. Międzynarodowa organizacja PETA, najbardziej znana ze spektakularnych śledztw i wykrywania nieprawidłowości wobec zwierząt, jest chyba największym w tej chwili problemem dla PR producentów futer, głównie z Chin. Jak pokazały filmy PETA, nagrane ukrytą kamerą przez podstawionych pracowników ferm, oraz opublikowane w tym samym czasie raporty australijskiego stowarzyszenia Lawyers for Animals z 2006 r.84, cierpienie lisów czy jenotów na chińskich fermach jest niewyobrażalne. Filmy i zdjęcia dostępne w internecie są trudne do oglądania, zaś opis słowny nie może oddać skali okrucieństwa, jaką przedstawiają materiały dowodowe. Rozwinięta emocjonalnie osoba nie pozostanie na nie obojętna. Wśród drastycznych obrazów znajdziemy takie, gdzie uśmiercanie zwierząt futerkowych odbywa się poprzez rzucanie o mur lub ziemię, duszenie stalową linką,uderzenie tępym narzędziem w głowę. Jednak najbardziej przejmujące są kadry wijących się z bólu, skalpowanych żywcem i świadomych tego aktu jenotów, których dopiero co pozbawione skóry korpusy, konają przez następne kilka minut.Brak odpowiednich zapisów prawnych86, pewnego rodzaju znieczulenie społeczeństwa azjatyckiego i wpisany w daną kulturę utylitarystyczny stosunek do zwierząt, to główne przyczyny zwierzęcej tragedii. Dochodzi do tego wzrastający popyt na futra, który wymaga wzmożonej produkcji, a to z kolei powoduje większe tempo i mniej humanitarne metody uboju. Wymiar krzywdy fizycznej i psychicznej w powyższej dokumentacji jest tak wielki, że nawet w 2006 roku chińska agencja informacyjna Xinhua podała87, iż Państwowy Zarząd Leśnictwa (State Forestry Administration) zareaguje na problem i wprowadzi serię regulacji, które poprawią jakość życia zwierząt futerkowych. Skończyło się na obietnicach oraz zapewnieniach, że sytuacja uległa polepszeniu. Tymczasem raport autorstwa EAST International/Swiss Animal Protection z 2005 r., zaktualizowany na 2007 rok, czy analizy Scientific Committee on Animal Health and Animal Welfare (SCAHAW) z 2011 r.88 potwierdziły stary, fatalny stan rzeczy i brak praw zwierząt w Chinach. W dokumentacji znów była mowa o bestialstwie wobec zwierząt i ich uśmiercania. Dla sceptyków wobec powyższych faktów należy dodać, że opisy nie dotyczyły wyjątkowych sytuacji.
83 Global Agricultural Information Network, Peoples Republic of China. Fur Animals and Products, 2010
84 Lawyers for Animals, Free Trade Agreement with China. Submission on Animal Welfare Considerations
(Fur Farms), 2006
85 [online:] http://www.youtube.com/watch?v=16eiDVnQceg data dostępu: styczeń 2013
86 © EAST International/Swiss Animal Protection SAP January 2005 (aktualizacja 2007)
Merciless Slaughter: the Unspeakable Horror of China’s Fur Farms, Heinz Lienhard, President,
Swiss Animal Protection (SAP)
87 [online:] http://www.china.org.cn/english/GS-e/159563.htm data dostępu: wrzesień 2012
88 EAST International/Swiss Animal Protection SAP, Dying for Fur, 2007
[online:] http://europeangreens.eu/content/phasing-out-fur-farming-europe
data dostępu: grudzień 2012
Fermy europejskie nie lepsze
Problem dotyczy nie tylko Azji czy krajów rozwijających się. Na europejskich fermach odnotowuje się także wiele nadużyć. Standardem jest hodowanie lisów w maleńkich klatkach zawieszonych w powietrzu, z ażurowym dnem, aby odchody zwierząt nie brudziły futra, zaś same zwierzęta są przetrzymywane w bardzo niskich temperaturach, aby pobudzić wzrost i zagęszczenie runa. Brud, małe przestrzenie, hałas są dopełnieniem tego obrazu. Zaniedbania weterynaryjne, brak empatii podczas uboju, sceny znęcania się nad zwierzętami przez pracowników – to tylko niektóre z zarzutów wymienianych w licznych dokumentach czy prezentacjach organizacji pozarządowych. Ku zaskoczeniu samego rządu Norwegii, także w tym państwie, w 2008 roku zanotowano podobne, co w Chinach niehumanitarne traktowanie zwierząt. Miało ono miejsce w jednej z najlepszych ferm futrzarskich umieszczonych na terenie tego państwa, gdzie standardy hodowli i uboju były do tej pory uważane za najwyższe na świecie89. Stało się to pretekstem dla norweskiego rządu do wszczęcia publicznej debaty na temat etyki w produkcji futer.
Dane statystyczne, dotyczące produkcji futer90.
– 90 cm x 30 cm x 45 cm tyle wynoszą klatki, w których trzymane są norki w Chinach
– 11 mld USD tyle wyniosła wartość sprzedaży futer na całym świecie tylko w 2001 roku
– 4,525 mln USD wyniosła sprzedaż futer w Unii Europejskiej w 2003 roku
– 1,8 mln tyle futrzanych skalpów potrafi być sprzedawanych podczas jednego targu futrami w Chinach
89 [online:] http://www.forbypels.no/about-fur-farm-investigation-2009 data dostępu: luty 2013
90 National Farm Animal Care Council, Code of Practice for the Care & Handling of Mink: Review
of Scientific Research on Priority Issues, praca zbiorowa, 2012
[online:] http://www.dailymail.co.uk/femail/article-1366983/How-ethical-fur-fashion-industryscynical-
yet.html#axzz2KPKQSLaN data dostępu: styczeń 2013
SAP, Care for the Wild International, EAST International, Fun fur? A report on the Chinese fur industry,
Hsieh-Yi, Yi-Chiao, Yu Fu, Mark Rissi and Dr Barbara Maas, 2012
Dying for fur, A Report on the Fur Industry in China, Hsieh-Yi , Yi-Chiao, Yu Fu, B.Maas, Mark Rissi, 2007
Reasumując opisane powyżej warunki uboju oraz hodowli zwierząt futerkowych, warto przytoczyć fragment z opracowania HSUS dotyczącego produkcji futer m.in. w Chinach, przygotowanego dla amerykańskiej Federal Trade Commission:
“(…) Warunki na chińskich fermach, gdzie hodowane są zwierzęta futerkowe są farsą, jeżeli chodzi o elementarny dobrostan zwierząt. W ich życiu oraz śmierci zostały pozbawione choćby najprostszych aktów życzliwości. W zamian za to, miliony zwierząt zostały zmuszone do doświadczenia najgłębszego cierpienia, pozbawienia godności oraz podstawowych potrzeb – w imię mody.
(…) To, co kupujemy zmienia świat. Przemysł futrzarski ma rację, kupowanie futra to kwestia wyboru. Mamy szczerą nadzieję, że ten raport dostarczy informacji pomocnych w dokonaniu wyboru potencjalnym entuzjastom futer (…)” 91.
Fermy a „dyskomfort” zwierząt
Niegdyś futra pozyskiwano ze zwierząt dziko żyjących. Polowania były codziennym elementem ówczesnego życia i kultury, a ich celem było zaspokojenie głodu oraz zdobycie skór, które chroniły człowieka przed trudnymi warunkami atmosferycznymi. Od XVIII wieku rozpoczęto przemysłowe rozmnażanie zwierząt, gdyż populacja ludzi stała się tak liczna, że pozyskiwanie futer z natury nie było w stanie zaspokoić rosnącego zapotrzebowania. Na początku zostały uwięzione norki i lisy. Zwierzęta te zostały zmuszone do nienaturalnego, stacjonarnego, skrajnie ograniczonego zamknięciem trybu życia. Ponieważ nie miały czasu w procesie ewolucji zaadoptować się do odmiennych warunków egzystencji, można stwierdzić, że ich natura i styl życia zostały całkowicie pogwałcone. Jak to ujął ceniony pisarz Isaac Bashevis Singer, przemysłowe fermy zwierząt są niczym „wieczna Treblinka”. Byt tych zwierząt sprowadzono do czystej funkcji, zaś potrzebny egzystencjalne do minimum, tak aby jedynie podtrzymać je przy życiu aż do momentu uboju. Jednoznacznie obrazuje to przykład lisa, którego habitat to około 5 km2, chociaż niektóre źródła podają, że jeśli otoczenie jest nieprzyjazne, jego obszar zamieszkania może sięgać nawet 50 km2. Młode rozpraszają się na terytorium od 10 do nawet 400 km od ich miejsca urodzenia92. Lisy są niejako zaprogramowane genetycznie do pokonywania ogromnych odległości, kopania nor, ciągłego poszukiwania pożywienia, kontaktu z innymi przedstawicielami swojego gatunku, czyli absolutnej swobody behawioralnej. Naukowcy są zgodni, że uwięzienie ich w małych klatkach, które w przypadku omawianego srebrnego lisa wynoszą w Europie 1,2 m2, jest dla nich istną torturą fizyczną i psychiczną93. Efektem zniewolenia oraz rozbicia społecznej struktury są m.in. anormalne zachowania prawie wszystkich gatunków zwierząt futerkowych zamkniętych na fermach futrzarskich. Tak dalekie ograniczenie ich aktywności życiowych, powoduje sklasyfikowane weterynaryjnie choroby fizyczne oraz psychiczne. Objawami są: łysienie, alergie, samookaleczanie, zagryzanie młodych, ogólna agresja czy nawet śmierć poprzez samozagłodzenie94. Spora część szczeniąt lisów hodowanych na fermach umiera przed osiągnięciem wieku dojrzałości, zaś połowa z nich pada ofiarą kanibalizmu95.